اگر دقت کرده باشید، هنگام مطالعه داستان یا مشاهده فیلم، برخی از شخصیتهای روایت را براساس یک پیشزمینه ذهنی قضاوت میکنید!
بگذارید با یک مثال شروع کنیم؛ رابین هود، یک شورشی علیه طبقه حاکم است که از ثروتمندان دزدی میکند و به فقرا میبخشد. شما رابین هود را بهعنوان یک «قانونشکن» و همزمان یک «قهرمان» میشناسید.
«قهرمان»، «قانونشکن»، «معصوم» یا «عاشق»، کهنالگوهایی هستند که به شما درک کاملی از یک شخصیت میدهند؛ اما کهنالگوها تنها مختص رمان، داستان یا فیلمها نیستند و یکی از راهکارهای موثر در برندینگ نیز به شمار میروند.
این مقاله به بررسی مفهوم «آرکتایپ برند یا همان کهن الگو برند» اختصاص دارد. اگر در پی خلق آرکتایپ برند یا کسبوکار خود هستید یا میخواهید در این مورد اطلاعات لازم را به دست بیاورید، پیشنهاد میکنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
آرکتایپ برند چیست؟ | Brand Archetype
عبارت آرکتایپ یا کهن الگو، برای اولینبار توسط افلاطون (فیلسوف یونان باستان) مورد استفاده قرار گرفت. افلاطون معتقد بود که هر چیزی دارای شکلی ایدهآل یا همان کهنالگو است و سایر چیزهای واقعی، فقط سایه یا نمونهای تقلیدشده از آن به شمار میروند.
اما مفهوم آرکتایپ در روانشناسی، توسط کارل گوستاو یونگ ایجاد شد. به عقیده یونگ «کهن الگو، ایده یا شیوهای فکری – ارثی است که در ناخودآگاه افراد وجود دارد.»
در واقع ناخودآگاه شماست که رابین هود را یک «قهرمان» و «قانونشکن» میداند
اما این مفهوم در برندسازی و مبحث بازاریابی برند چه معنایی دارد؟
بهطور خلاصه «کهن الگو برند یا آرکتایپ برند (Brand Archetype)، مجموعهای از ویژگیهای اخلاقی یا احساسی (مانند معصومیت یا عشق) است که به مشتریان کمک میکند تا یک برند و مجموعه خدمات آن را بهتر بشناسند.»
بیشتر بخوانید: برند چیست و انواع برند
تفاوت شخصیت برند و هویت برند با آرکتایپ برند چیست؟
اهمیت بالای برندینگ یا برندسازی، باعث شده تا افرادی که میخواهند کسبوکار خود را رونق ببخشند یا کسانی که در حوزه تبلیغات فعالیت میکنند، بهدنبال درک درستی از مفهوم شخصیت برند، هویت برند و همچنین کهن الگو شخصیت برند باشند.
تفاوت شخصیت برند با آرکتایپ برند چیست؟
شخصیت برند تنها از الگوهای انسانی بهره میبرد و آرکتایپ برند، مجموعهای مشخص از نمادهای جهانی یکسان در فرهنگهای مختلف است و تنها با یکسری از صفات انسانی توصیف میشود.
البته این موضوع را نیز در نظر داشته باشید که در عین متفاوت بودن، شخصیت برند و آرکتایپ برند مکمل یکدیگرند و یک کسبوکار موفق، هر 2 را به بهترین شکل اجرایی میکند. این موضوع را در مقاله «انواع شخصیت برند چیست؟» بیشتر بررسی کردهایم.
تفاوت هویت برند با آرکتایپ برند چیست؟
«هویت برند، دیدگاه جامعی از نحوه نمایش برند شماست!»
برند شما، جهانی از رنگها و تصاویر مختص به خود را میسازد و هویت آن نیز به همین واسطه شناخته میشود؛ درصورتیکه «کهن الگو برندها، مجموعهای از ارزشها و ماموریتها و بهطور کلی راوی داستان برند شماست.»
هویت برند شما به مخاطبانتان میگوید که «من اینجا هستم» و آرکتایپ برند میگوید «این داستان من است.»
چرا ایجاد کهن الگوی برند اهمیت دارد؟
یکی از مهمترین شاخصههای استراتژی محتوا موفق در دیجیتال مارکتینگ، خلق آرکتایپ برند است؛ در واقع کهنالگوی برند، ابزاری برای عمق بخشیدن به داستان برند و ایجاد تمایز با دیگر کسبوکارهاست.
خلق کهنالگو برند به «درک بهتر مخاطبین از کسبوکار شما» و «افزایش میزان تعامل آنها» منجر خواهد شد. اگر کهنالگوی درستی را برای برندتان انتخاب کرده باشید، به تیم بازاریابی خود این فرصت را میدهید تا با تولید محتوای جذاب در راستای شخصیت و آرکتایپ برند، پرسونای هدف بیشتری را به سمت کسبوکار شما لید کنند.
این نکته مهم را در نظر داشته باشید که خلق هر کهنالگو، بر جنبههای متعددی از برند شما تاثیر خواهد گذاشت. برای مثال اگر کهنالگوی «معصوم» یا «بیگناه» را برای برند خود انتخاب و خلق کردید، نمیتوانید هویت بصری برند خود را با خطوط شکسته و خشن یا رنگهای تند و غلیظ طراحی کنید!
دلیل استفاده از کهن الگوی برند چیست؟
کهن الگوها تجسم رفتارهای ویژه و خاص برندها هستند. انتخاب آرکیتایپ برند نقشهراهی به کسبوکار ارائه میدهد؛ نقشه راهی که با بخشیدن شخصیتی خاص به برند برای رسیدن به هدف خاصی آن را یاری میدهد.
در ادامه 2 دلیل برای انتخاب و هماهنگسازی یک برند با کهنالگوها را بررسی میکنیم.
- ارتباط (Connection): امروزه اکثر برندها در زمینه ویژگیها، مزایا و قیمت، با یکدیگر در حال رقابت هستند. اگر نمیخواهید برند شما در این فضای رقابتی به کالایی مصرفی و موقتی تبدیل شود، باید ارتباط عمیقتری با مخاطبان برقرار کنید!
ارتباطی که از طریق داستانگویی شکل میگیرد. لازمۀ روایت یک داستان خوب برای مخاطبان، پرداخت اصولی به شخصیت برند و استفاده درست از کهن الگوهای برند است.
- تمایز (Differentiation): برندهای مختلف در زمینه ارائه خدمات و محصولات و حتی بسیاری از ویژگیهای ذاتی آنها، به یکدیگر شبیه هستند. در این میان بسیاری از استراتژیها برای ایجاد تمایز در این بازار شلوغ، بیثمر باقی میمانند و فقط برندهایی که زودتر وارد گردونه رقابت شدهاند، میتوانند برندهای ماندگارتری خلق کنند!
با این وجود، داستانها و استفاده از کهن الگو شخصیت برند، جان تازهای به کسبوکار میبخشند. این داستانها از نظر روانشناسی با ذهن بشر سازگاری دارند؛ به همین دلیل آدمها با آنها احساس صمیمیت بیشتری میکنند. همین صمیمیت رمز تمایز برند و بهیادماندنیشدن آن هستند.
تاکنون با 3 مورد از آرکتایپها یعنی «قهرمان»، «قانونشکن» و «بیگناه یا معصوم» آشنا شدید. اما دقیقا انوع آرکتایپ های برند چیست؟ چند نوع آرکتایپ برند داریم؟ در بخش بعد به معرفی هر 12 آرکتایپ و کهنالگوی برندهای مشهور میپردازیم.
بیشتر بخوانید: توسعه برند چیست؟
انواع آرکتایپ برند چیست؟
در ادامه انواع آرکتایپ برند را بهصورت کامل بررسی خواهیم کرد:
1. آرکتایپ کاوشگر | The Explorer Archetype
کهنالگوی کاوشگر، محدودیتها را پشت سر میگذارد. کاوشگران جسور، شجاع و کنجکاوند و مخاطبان خود را به مواجه با چالشهای جدید تشویق میکنند.
یکی از برندهایی که بهطور واضح از کهنالگوی کاوشگر استفاده میکند، برند نورثفیس (North Face) محسوب میشود.
این برند با شعار «هرگز دست از جستجو برندارید»، آرکتایپ کاوشگر را مجسم میکند. جیپ (Jeep) و نشنالجئوگرافیک (National Geographic) نیز، برندهای دیگری هستند که از این کهنالگو بهره میبرند.
2. آرکتایپ قانونشکن | The Outlaw Archetype
قانونشکنان با شورش و برهمزدن جریان عادی شناخته میشوند. قانونشکنان با ترس از شکست و پیروی از الگوهای ازپیشتعیینشده، غریبهاند.
برندهایی که از کهن الگو قانون شکن پیروی میکنند، تمایل دارند که بهعنوان یک برند انقلابی و هیجانانگیز شناخته شوند. برند مطرح هارلی دیویدسون (Harley Davidson)، دیزل (DIESEL) و لیوایز (Levi’s) از این کهنالگو پیروی میکنند.
3. آرکتایپ جادوگر | The Magician Archetype
آرکتایپ جادوگر یا شعبدهباز، رقمزننده شگفتیهاست. برندهایی که از کهنالگوی جادوگر بهره میبرند، راهحل خلاقانه و خوشبینانهای را برای گذر از مشکلات مطرح میکنند.
کمپانی دیزنی (Disney) یکی از برجستهترین برندهایی است که از این کهنالگو پیروی میکند. دیزنی با ارائه محصولات خود، همواره قصد دارد تا حس شگفتی مخاطبان خود را برانگیزد. همچنین مثال ایرانی از آرکیتایپ برند جادوگر، شرکت علی بابا است.
4. آرکتایپ قهرمان | The Hero Archetype
شجاعت در عین حفظ شرافت، ویژگی برجسته و مطرح آرکتایپ قهرمان است. برندهایی که از این آرکتایپ استفاده میکنند، سعی در ایجاد تاثیری مثبت دارند.
این کهنالگو، تمرکز خود را بر چگونگی غلبه بر چالشها و توانمندسازی مشتریان در این راستا گذاشته است. یکی از مطرحترین برندهایی که براساس کهنالگوی قهرمان پیش میرود، برند نایک (Nike) است.
شعار نایکی «فقط انجامش بده (Just Do It)» مثال خوبی برای توضیحات دادهشده محسوب میشود.
5. آرکتایپ عاشق | The Lover Archetype
نرم، جسور و به موازات آن احساسی؛ 3 ویژگی که در یک عاشق واقعی دیده میشوند. برندهایی که کهن الگوی عاشق را خلق میکنند، سعی در تشویق مخاطبان خود برای رسیدن به خواستههایشان را دارند.
بهطور معمول برندهای لوکس از این کهنالگو استفاده میکنند و برند ویکتوریا سکرت (Victoria’s Secret) یکی از بهترین مثالهای کهنالگو عاشق است.
6. آرکتایپ دلقک | The Jester Archetype
جسارت، سرگرمی و دعوت به لذتبردن از زندگی، از ویژگیهای بارز کهن الگو دلقک است. برندهای پیرو این آرکتایپ، معمولا روحیه بازیگوش و سرخوشی از خود نمایش میدهند.
برندهای تولیدکننده موادغذایی نیز معمولا از این کهنالگو پیروی میکنند. برند مشهور پپسی (Pepsi) و شکلاتسازی اِماَنداِم (m&m) دو مثال از آرکتایپ دلقک هستند.
7. آرکتایپ همه پسند | The Everyman Archetype
معمولی، عامیانه یا همان پوپولیستی. عباراتی که برای توصیف کهن الگوی همه پسند به کار میروند. برند ماشینسازی فورد، یکی از برندهایی است که از این کهنالگو پیروی میکند.
8. آرکتایپ مراقب | The Caregiver Archetype
فداکاری، یکی از بارزترین ویژگیهای این آرکتایپ است. برندهایی که معمولا احساس راحتی و امنیت برای مشتریان خود فراهم میکنند، از این کهنالگو بهره میبرند.
برندهای تولیدکننده محصولات بهداشتی و لوازم آرایشی، مانند جانسوناَندجانسون (Johnson & Johnson) مثال خوبی برای این آرکتایپ برند محسوب میشوند.
9. آرکتایپ حاکم | The Ruler Archetype
کنترلکننده و نظمدهنده، برندهایی که میخواهند مشتریانشان، آنها را معتبر و قدرتمند ببینند.
برندهایی که از آرکتایپ حاکم استفاده میکنند، اغلب خواهان شناساندن خود بهعنوان یک برند ماهر و مسلط هستند. برند مشهور مرسدس بنز و رولکس از مهمترین مثالهای کهن الگو حاکم هستند.
10. آرکتایپ خالق | The Creator Archetype
خلاقیت در کنار جسارت و نوآوری بهمنظور ایجاد چشماندازی ایدهآل برای مشتریان خود، از ویژگیهای اصلی کهن الگو خالق محسوب میشوند.
برندهایی که از آرکتایپ خالق الهام میگیرند، در پی ایجاد تجربهای نو و باکیفیت هستند. اپل (Apple)، یوتیوب (Youtube)، لِگو (Lego) از مطرحترین برندهای جهان با آرکتایپ خالق بهشمار میروند.
افراد زیادی به یوتیوب به چشم یک مدرسه نگاه میکنند؛ چراکه بستری برای ارائه چشماندازهای جدیدی ایجاد کرده است.
11. آرکتایپ بی گناه | The Innocent Archetype
خوشبینی، فضیلت و زیبایی درونی و همچنین دعوت به شادی و سادگی، از مشخصههای بارز این آرکیتایپ هستند. برند Dove و Aveeno مثالهایی از آرکهن الگو بی گناه به شمار میروند.
12. آرکتایپ حکیم | The Sage Archetype
خردمند، دانا، کوشش در راستای ایجاد آگاهی و به موازات آن اعتمادسازی برای مخاطبان خود، توصیف دقیقی برای آرکیتایپ حکیم در نظر گرفته میشوند. خبرگزاری BBC و CNN، دو برند از رسانههای خبریاند که در این دسته قرار میگیرند.
علت تأثیرگذاری آرکتایپ های برند
حالا که با انواع کهن الگوهای برند آشنا شدهاید، حتما احساس میکنید که از قبل با آنها آشنا بودهاید. احتمالا افرادی که از نزدیک میشناسید، هر کدام شبیه به یکی از کهنالگوها رفتار میکنند.
این آشنایی به این دلیل است که ذهن ما از طریق قصههای اسطورهای، رُمان، داستان، هنر، سینما، مذهب و حتی قصههای پریان، با این آرکتایپها آشناست و ما آنها را بهصورت غریزی درک میکنیم.
به همین دلیل اگر شخصیت برندی براساس یکی از کهنالگوها شکل بگیرد، برقراری ارتباط با آن راحتتر خواهد بود. مخاطبان نیز در ارتباط با آن احساس نزدیکی و صمیمیت بیشتری میکنند.
به عبارت دیگر، استفاده از آرکیتایپ برند مثل هک ضمیر ناخودآگاه مخاطبان است؛ بنابراین هر برندی که جایگاه ویژهتری در ذهن مخاطبان بخواهد، باید به طراحی و پرورش کهن الگوی برند خود بیشتر توجه کند.
از طرف دیگر مخاطبان بیشتر از یک رابطه تجاری، یک رابطه عاطفی را با برند تجربه میکنند. این اتفاق بهصورت کاملا ناخودآگاه رخ میدهد.
تحقیقات انجامشده نشان میدهند که 95% از تصمیمات خرید ما براساس ضمیر ناخودآگاه اتفاق میافتند؛ یعنی آدمها ابتدا با احساس خود تصمیم به خرید میگیرند و سپس با منطق آن را توجیه میکنند.
در نتیجه، استفاده از آرکتایپ برند مثل یک ترفند هک رشد عمل میکند. شما به این وسیله میتوانید احساسات مخاطبین را تحتتأثیر قرار دهید و با نفوذ به عمق ضمیر ناخودآگاه آنها، مزیتی ویژه نسبت به رقبای خود ایجاد کنید.
چگونه آرکتایپ برند خود را خلق کنیم؟
- ارزشها و ماموریت برند یا کسبوکار خود را مشخص کرده و کهنالگوی خود را با توجه به آن انتخاب کنید. برای مثال اگر کسبوکار شما تولید لوازم دکوراتیو مدرن است، انتخاب کهنالگوی خالق میتواند گزینه مناسبی باشد. خلق آثاری متمایز از آنچه در بازار وجود دارد و سرمایهگذاری بر ایجاد بینش خلاقانه و هنری مخاطبانتان، میتواند به شما در رشد و ارتقای کسبوکارتان کمک قابلتوجهی کند.
- احساسات مخاطبتان را هدف بگیرید. برای مثال اگر تولیدکننده شکلاتهای دستساز هستید، میتوانید با انتخاب کهنالگوی «عاشق» و داستانسرایی جذاب در مورد تولید یا طعم شکلاتهای خود، مخاطبان زیادی را به سمت کسبوکارتان جذب کنید.
- پژوهش جامع و گستردهای در مورد مخاطبان خود داشته باشید. این موضوع به شما کمک میکند تا آرکیتایپ برند خود را با توجه به رده سنی مشتریانتان، علایق و راههای تعامل با آنها، انتخاب و اجرایی کنید.
یکی از راههای آسان و کاربردی برای خلق و طراحی کهن الگو برند، استفاده از تست آرکتایپ برند است. اگر دوست دارید از تست کهن الگوی برند برای این کار استفاده کنید، این 2 منبع معتبر میتواند مفید باشد:
تعیین شخصیت برند با استفاده از کهن الگو برند
کهن الگوی برند اساسا یک شخصیت کلیشهای است و اطلاعات خامی را برای ارتباط با مشتریان در اختیار شما قرار میدهد؛ بنابراین بعد از تعیین آرکتایپ برند، باید از آن برای تعیین شخصیت برند استفاده کنید.
به این ترتیب میتوانید ارتباطی انسانیتر با مخاطبان خود برقرار کنید.
شخصیت برند مجموعهای از ویژگیهای انسانی است که به برند شرکت شما ارتباط دارد. دقیقا همین شخصیت برند است که مخاطب با آن ارتباط برقرار میکند. این جنبه، باعث ایجاد تمایز برند نسبت به رقبا میگردد و دیگر چهارچوبهای برند مثل لحن و هویت بصری از آن نشات میگیرند.
برای تعیین شخصیت برند، بعد از شناسایی کهنالگوهای برند، میتوانید با توجه به ویژگیهای اساطیری، ویژگیهای انسانی و ویژهتر، شخصیت برند خود را نیز تعیین کنید. برای این کار اول از همه باید به سراغ شخصیت مشتریان خود بروید. این کار با طراحی پرسونای مخاطب انجام میشود.
بعد از شناخت ویژگیهای پرسونا و بهترین شیوه برقراری ارتباط با آن، میتوانید به سراغ تعیین ویژگیهای شخصیت برند بروید. کهن الگو اصلی برند را بهعنوان یک هسته مرکزی در نظر بگیرید و صفات و رفتارهای مناسب را انتخاب کنید.
در صورت نیاز میتوانید از کهنالگوهای ثانویه نیز برای انتخاب این صفات و ویژگیها بهره ببرید تا به شخصیتی واقعی و باورپذیرتر برسید.
در نهایت شما 3 تا 5 صفت کلیدی دارید که بیشتر از هر چیزی شخصیت برند شما را توصیف میکنند. اینها سنگ بنای پرورش شخصیت برند و توسعه برندینگ هستند.
بیشتر بخوانید؛ معنی پرسونا چیست؟
در آخر؛ ایجاد آرکتایپ برند یکی از مهمترین قدمها در برندسازی
اگر صاحب کسبوکار یا برند باشید، احتمالا میدانید که برندسازی تا چه حد اهمیت دارد و چه اتفاقاتی را میتواند رقم بزند اما واقعیت این است که خلق شخصیت برند، هویت برند یا آرکتایپ برند، کار هر کسی نیست و به تخصص نیاز دارد!
کانون ایران نوین، بزرگترین و معتبرترین آژانس تبلیغاتی کشور، آماده ارائه خدمات مختلف در حوزههای برندینگ، استراتژی، بازاریابی دیجیتال و غیره است. مشتریان ایران نوین همواره با تکیه بر سابقه این آژانس و نیروهای متخصص فعال در خدمات دیجیتال مارکتینگ، انواع تبلیغات محیطی، رسانههای ارتباط حضوری (BTL)، چاپ دیجیتال و غیره، بهترین نتیجه را دریافت کردهاند. شما هم میتوانید برای دریافت خدمات در حوزه تبلیغات 360 درجه، با کارشناسان ما تماس بگیرید.
این مقاله به این سوال که آرکتایپ برند چیست پاسخ دادیم و به بررسی اهمیت آن در برندسازی و بازاریابی، انواع کهن الگوی برند و چگونگی خلق آن پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مقاله برای شما مفید واقع شود.
منبع: